De Russen hebben honger en het is oorlog. Ze werken hard voor weinig en Tsaar Nicolaas II doet niet veel om hun situatie te verbeteren. Opstanden worden neergeslagen en stakingen gebroken.

De 26-jarige Nicolaas II uit het huis Romanov komt in 1894 onvoorbereid op de troon. Zijn vader Alexander III overlijdt plotseling en deze aristocraat pur sang had weinig vertrouwen in de intellectuele capaciteiten van zijn zoon. Nicolaas weet niets beters te doen dan te volharden in de repressieve politiek van de vorige Tsaar en te luisteren naar de adviseurs om hem heen. Dit zijn niet altijd de besten, wat Nicolaas en zijn familie uiteindelijk duur zal komen te staan.

De barricades op!
In het begin van de 20e eeuw raast een golf van revoluties door Europa. In Rusland kan de Tsaar de opstanden nog aardig de kop in drukken vanwege zijn enorme en loyale leger. Wanneer Nicolaas zich in de Eerste Wereldoorlog stort en daar vele verliezen lijdt, sluiten de soldaten zich aan bij het morrende en hongerende volk. In maart 1917 breekt de Russische Revolutie uit en de Tsaar is zijn belangrijkste bescherming kwijt. Nicolaas treedt gedwongen af en wordt gevangen genomen, samen met zijn vrouw en hun 5 kinderen. De Tsarenfamilie wordt opgesloten in Jekaterinenburg maar wel in een villa met stromend water, elektriciteit en telefoon. Heel modern voor die tijd.

Na de eerste chaos van de Revolutiedagen komen de Bolsjewieken, de communisten, aan de macht. Zij willen een proces tegen de Tsaar aanspannen.  Maar wanneer het begint te gonzen van de geruchten dat de de familie bevrijdt zal worden door een anti-revolutionair leger, nemen de Bolsjewieken een gruwelijke beslissing. In de nacht van 16 op 17 juli 1918 wordt de gehele familie, samen met wat personeel, door een vuurpeloton geëxecuteerd. De lichamen worden gedeeltelijk verbrand en begraven.

Lijken terug gevonden
Nog lang blijft onbekend wat de laatste rustplaats van de Tsarenfamilie is. Verhalen over de ontsnapte troonopvolger Alexej gaan jaren rond. Bij de ontdekking van het massagraf in 1991 kan deze mythe niet gelijk ontkracht worden, aangezien twee kinderlijken ontbreken. Pas in 2007 vinden amateurarcheologen enkele botresten, niet ver van de vindplek van de andere familieleden. De Russen laten deze overblijfselen door twee onafhankelijke onderzoeksinstituten onderzoeken, in de Verenigde Staten en in Oostenrijk. Uit DNA analyses blijkt dat deze twee lijken zonder twijfel de missende Tsarenkinderen zijn. Geen enkel lid uit het gezin van Tsaar Nicolaas heeft deze gruwelijke nacht overleefd.

In de jaren na de revolutie van 1917 wordt de Tsarenfamilie gezien als de onderdrukker van de arbeiders. Na de val van de Sovjet-Unie verandert dit beeld. De lijken worden herbegraven in Sint Petersburg, op de vindplek wordt een klooster gebouwd en de Tsaar en zijn familie worden tot martelaren uitgeroepen door de Russisch Orthodoxe kerk.

SSM 002Schakende Tsaren
In de tijd van de Tsaren is het schaakspel al populair: in 1895 wordt een groot internationaal schaaktoernooi georganiseerd in Sint Petersburg. De Duitsers zijn op dat moment echter de beste schakers van Europa, niet de Russen. Tijdens het Communisme verandert dit vanwege de grote aandacht voor de denksport. De communistische leider Stalin laat speciale schaakscholen oprichten, waar hij veel subsidie aan geeft. Zo kon het gebeuren dat tijdens de Koude Oorlog Russische schakers alles winnen wat los en vast zit.

Dit enthousiasme voor de schaaksport levert naast wereldtitels ook mooie schaakspellen op. In het Schaakstukkenmuseum zijn verschillende kleurige exemplaren te bewonderen van houten Babushka schaakstukken in traditioneel Russische kledij.

Door Marjolein Overmeer