In angstige tijden zijn superhelden populair. Tijdens de Grote Depressie en met een oorlog op komst, verscheen op 1 mei 1939 de eerste Batmanstrip. Sindsdien is de duistere redder in nood nooit ver weg geweest…

De geestelijke vader van Batman was Robert Kahn, alias Bob Kane. Deze in 1915 geboren New Yorker was al op jonge leeftijd gefascineerd door animatie. Tijdens zijn stage in 1934 werkte Kane aan verschillende tekenfilms. In de jaren die volgde kon hij aan de slag als striptekenaar. Al snel merkte Kane de stijgende vraag naar superhelden op, als afleiding in de ellendige crisistijd.

Voorzijde van strip ,Detective Comics #27,waarin Batman debuteerde.

Batman geboren
Stripfiguur Superman sloeg in 1937 in als een bom en Kane verzon zijn eigen held: de vleermuisman. Het ontwerp keek hij af bij Da Vinci’s ornitopter: een vliegtuig dat kan vliegen door met vleugels te klapperen. Gotham City, de thuisbasis van de nieuwe Caped Crusader was een duistere versie van New York. Want dat de strip duisterder moest zijn dan de kleurige Supermanreeks hadden Kane en zijn tekstschrijver Bill Finger al snel besloten. Het eerste optreden van Batman verscheen in deel 27 van de stripreeks Detective Comics. Een origineel exemplaar uit 1938 zou in 2010 ruim een miljoen dollar opbrengen tijdens een veiling bij de Heritage Auction Galleriesin Dallas.

In de meest bekende verhaallijn van Batman komt de rijke Bruce Wayne op jonge leeftijd in aanraking met de misdaad. Voor zijn ogen worden zijn ouders vermoord. Terwijl Wayne opgroeit, neemt hij zich voor dat zoiets nooit meer mag gebeuren: Gotham City moet misdaadvrij worden. Met de enorme erfenis verschaft hij zichzelf de beste opleiding, vechttraining én technologie die een mens maar kan hebben. Batman heeft dus geen superkrachten maar wel veel gadgets, zoals zijn Batmobile, om hem bij te staan. Overdag is hij een playboy en filantroop maar ‘s avonds trekt hij zijn angstaanjagende vleermuizenpak aan om de vele boeven te bestrijden. Zijn trouwe helpers zijn butler Alfred, een gepensioneerde veiligheidsagent, en de weesjongen Robin.

Strips te grof voor kinderziel
De strip Batman was onmiddellijk een groot succes en in 1940 kreeg de held zijn eigen reeks. Door de jaren heen verzonnen de schrijvers verschillende vijanden en schurken waarvan The Joker, Two-Face en de Penguin de bekendste zijn. Maar met het veranderen van de tijd en het politieke klimaat moest de strip heel wat aanpassingen doorstaan. Een dieptepunt vormden de jaren 50. De publicatie van het boek The seduction of the Innocent van dr. Frederick Wertham had heel wat voeten in de aarde. Om bezorgde ouders en bestuurders tegemoet te komen, legden uitgeverijen zichzelf richtlijnen op om geweld in strips te verminderen, The Comics Code Authority. Hierdoor vervlakten de verhaallijnen met als gevolg drastisch dalende verkoopcijfers. Zelfs de belangrijkste concurrent Marvel, uitgever van onder andere Spiderman, ging bijna failliet.

De redding voor Batman was de gelijknamige televisieserie uit de jaren 60. Hoewel Kane niet mee wilde werken vanwege de vormgeving, hij vond de sfeer te blij en Batman te knullig in zijn pyjamaoutfit, kwam de serie er toch. Batman de televisieserie werd een hit en vond zijn weg naar het buitenland en de bioscoop, met dezelfde kolderieke aankleding als in de serie. De KRO zond de serie uit van 1966 tot 1967, met als gevolg de vertaling en verkoop van de (oude) strips door Nederlandse uitgevers.

Museumnacht 2012 058Revival sinds de 80-ies
Zijn bekendheid bij het grote publiek heeft Batman dus te danken aan zijn optreden in de televisieserie en in films. Na een wat stillere periode volgde in 1989 een nieuwe film, simpel Batman geheten, maar nu in de duistere sferen van de vroege strip. Michael Keaton vertolkte de titelrol en Jack Nickelson zette een geniale Joker neer. De film sleepte verschillende prijzen in de wacht waaronder een Oscar voor Best Art Direction. De Batman hype was weer terug.

Het resultaat was het uitmelken van deze populariteit, inclusief slechte vervolgfilms. Het tij keerde pas toen Christian Bale in 2005 de rol van Batman op zich nam. Het bioscooppubliek was erg enthousiast over de nieuwe interpretatie van de Dark Knight en nieuwe delen volgden. Op 20 juli 2012 verschijnt de laatste film van de Batmantrilogie in de Nederlandse bioscoop. Voor de fans die niet langer kunnen wachten: het museum heeft ook een Batman-schaakspel in de vitrine staan.

Door Marjolein Overmeer