Wie kent niet de fantasieverhalen van professor Tolkien? Miljoenen mensen genoten van de boeken en films over de avonturen van de Hobbits. De schrijver zou vandaag 120 jaar zijn geworden. Een mooi moment voor een terugblik. 

De kleuter Ronald Tolkien woont na de dood van zijn vader in het schilderachtige Engelse dorpje Sarehole Mill, samen met zijn broertje en moeder Mabel. Zij leest hem sprookjes voor, leert hem alles over planten en ontdekt zijn talenknobbel. Op vijfjarige leeftijd leest en schrijf Tolkien al vloeiend Latijn. Mabel blijkt echter suikerziekte te hebben en op zijn twaalfde wordt Tolkien wees. Hij en zijn broertje komen onder de hoede van priester Francis Morgan, die de opleiding en opvoeding van de jongens heel serieus neemt. Afleiding van vrouwen wordt niet getolereerd dus wanneer de verliefde Tolkien verkering krijgt met Edith Bratt, verbiedt de priester elk contact.

Oude liefde roest niet
Tolkien gaat Engelse Taal en Letterkunde studeren aan de Universiteit van Oxford maar is ook veel in de kroeg en op het rugbyveld te vinden. In de liefde is hij een stuk serieuzer. Op zijn 21e verjaardag, eindelijk volwassen, schrijft Tolkien een gepassioneerde liefdesbrief naar Edith. Zij is ondertussen verloofd met een ander maar verbreekt de verloving voor haar jeugdliefde. Het stel trouwt in maart 1916, tijdens de Eerste Wereldoorlog. Enkele maanden later wordt Tolkien opgeroepen voor gevecht en hij maakt de slag om de Somme mee. De loopgravenoorlog is verschrikkelijk en van al zijn jeugdvrienden die meevechten, overleeft maar één deze oorlog. De schrijver zelf wordt ziek en brengt de rest van de oorlog in Engeland, eerst in ziekenhuizen en later als luitenant. Dit is zijn redding is geweest.

Ronald Tolkien

Na de oorlog gaat hij verder met zijn carrière in de talen. In 1925 wordt hij benoemd tot hoogleraar in het Angelsaksisch aan de Universiteit van Oxford. In zijn vrije tijd is hij ook altijd bezig met taal. Hij is gek op Oud-Engelse sagen en mythes. Hij verzint fantasietalen, schrijft mythische verhalen en poëzie en richt clubs op voor het lezen van sagen. De avonturen over de Hobbits verzint hij voor zijn kinderen. Jaren later worden ze bij toeval ontdekt en in 1937 uitgegeven. De verhalen zijn razend populair en de lezers, en dus ook de uitgever, willen meer. Tolkien begint aan het vervolg In de ban van de Ring maar het is een lijdensweg. Hij legt het verhaal meerdere keren opzij omdat hij niet verder komt.

Schrijven is schrappen
Na de Tweede Wereldoorlog is het verhaal af maar vanwege een schaarste aan papier wil de uitgever het dikke boek in meerdere delen uitgeven. Dit betekent weer schaven en herschrijven totdat het boek in 1954 het licht ziet. Ook deze avonturen doen het goed bij het publiek maar de luxe gebonden versie is voor veel mensen te duur. Wanneer een Amerikaanse uitgeverij in 1965 een goedkope pocketversie op de markt brengt, is het hek van de dam. In de VS ontstaat een ware Tolkien-gekte en ook in eigen land loopt het storm. Tolkien verkoopt de filmrechten maar is het niet eens met de vormgeving. Hij heeft een hekel aan alles wat naar Disney neigt en is niet snel tevreden. Pas na zijn dood in 1973 komen enkele animatiefilms uit.

gallery-12Het duurt nog tot 2001 voordat The Lord of the Rings opnieuw verfilmd wordt. De trilogie is een enorme hit en de Tolkien-gekte is terug van weggeweest. Een schaakspel met de hoofdpersonen kan natuurlijk niet uitblijven en staat dan ook in het Schaakstukkenmuseum. En voor de fans van de films wordt hard gewerkt aan een nieuwe trilogie over de Hobbits.

Door Marjolein Overmeer